بصمات إبداعیه (نشانه‌های خلاقانه)
برنامه‌ای با موضوع حمایت از تنوع فرهنگی و هنری
معرفی برنامه و قالب آن:
برنامه 'بصمات' چیست؟
بصمات، برنامه‌ای به ابتکار وزارت امور فرهنگی با موضوع حمایت از تنوع فرهنگی و هنری، عبارت است از یک کارگاه مشترک قابل توسعه با هدف برآوردن نیازهای بخش فرهنگی و همراهی با تغییراتی که شاهد آن است، به علاوه بازاندیشی درباره اشکال دخالت منافع عمومی به نفع بخش فرهنگی و فعالان این حوزه.
برنامه "بصمات"، قصد دارد تا از طریق حمایت از تمامی فعالان و افراد دخیل در حوزه فرهنگی، چه از میان کسانی که به بازنگری در حوزه عمومی پرداختند یا از میان سازمان‌های مردم‌نهاد یا نوآوران و هنرمندان و صاحبان پروژه‌های فرهنگی از میان خواص، به تشویق و پیشبرد همکاری و اشکال همیاری ساختارمند شده و پایدار بین این سازمان‌های مختلف بپردازد. در این رابطه، برنامه "بصمات"، تلاش می‌کند تا علاوه بر انتشار فرهنگ در تمامی مناطق کشور و ایجاد فرصت برای همه مردم تونس جهت دریافت سهمشان از تولیدات فرهنگی در اشکال و انواع مختلف نوآورانه، شرایطی مناسب برای بروز نوآوری را نیز به وجود آورد.
با توجه به آنچه ذکر شد، این برنامه به چند پروژه نمونه با رویکرد تکیه تدریجی بر برخی سیاست‌های جدید فرهنگی تقسیم می‌شود، سیاست‌هایی با رویکردهای خلاقانه و پایدار که تلاش می‌کند تا نیازهای حکمرانی عادلانه و شفافیت و عدم تمرکزگرایی را برآورده سازد.
"بصمات"، یک برنامه چشم‌اندازی و همه جانبه و قابل توسعه است که قابلیت سازگاری با محیط‌های مختلف و با تغییرات ناگهانی مختلف در آن محیط‌ها را داراست که در آغاز، از یک مرحله نمونه/ الگو در فاصله ماه‌های جولای الی دسامبر ۲۰۲۰ تشکیل می‌شود و پس از آن، یک مرحله ارزیابی را پشت سر می‌گذارد تا اصلاحات ضروری در اجزای مختلف این برنامه و اشکال مشارکت‌های مردمی در آن به منظور ادامه کار در سال ۲۰۲۱ اعمال گردد.
مرحله نمونه: جولای – دسامبر ۲۰۲۰
چنانچه فرایند طراحی مرحله نمونه برنامه "بصمات"، ساختار و آغاز آن را با چارچوب‌های بحران مرتبط با ویروس کووید ۱۹ که به افزایش شکنندگی بخش فرهنگی و فعالان فرهنگی و قرار دادن آنها در معرض خطرهای بیشتری انجامید مقایسه کنید، در می‌یابید که راهکارهای پیشنهادی در این برنامه، باید از چارچوب تنگ این بحران فراتر رود و تلاش کند تا به مقابله با چالش‌هایی برخیزد که در زمان پیش از ظهور این ویروس، بر سر راه همه منظومه فرهنگی قرار داشت.
مرحله نمونه، خود به دو روند کاری تقسیم می‌شود که از نظر راهبردهای مشارکت‌های مردمی و منطق پایه، از یکدیگر متمایزند.
روند نخست: وزارت امور فرهنگی و سازمان ملی توسعه جشنواره‌ها و مظاهر فرهنگی و هنری، تلاش‌های خود را یکپارچه می‌کنند تا یک بار دیگر درباره روش‌های ورود حکومت به حوزه برگزاری جشنواره‌ها بیاندیشند. این اقدام، با مأموریت‌های این سازمان ملی که از رویکرد غیراداری برخوردار است و اساسا نقش آن در همراهی با فعالان این حوزه و تثبیت قواعد رفتار درست در آن و تقویت عدم تمرکزگرایی فرهنگی خلاصه می‌شود، تعارضی ندارد. علاوه بر آن، این سازمان نقش اصلی را در طراحی و اجرای سیاست کلی جدید جشنواره‌ها ایفا می‌کند و تقویت توانمندی‌های سازمانی خود را از مرحله آزمایشی برنامه "بصمات" آغاز می‌کند.
استان های بیست و چهارگانه تونس، از آغاز تابستان ۲۰۲۰، از این طرح استفاده می‌کنند.
نخستین گام، اجرای برنامه دیدارها و دوره‌های تأسیسی برای توسعه توانمندی‌ها در حوزه مدیریت جشنواره‌ها و حسن کاربست حمایت‌های عمومی است. در این دور از گفتگوها ۲۴ همیار از میان کارمندان نمایندگی‌ها شرکت می‌کنند.
در مرحله دوم، کارگاه‌هایی برای حمایت از این توانمندی‌ها به نفع تعدادی از برگزارکنندگان جشنواره‌ها برگزار می‌شود، به گونه‌ای که با نیازها و توقعات آنها همخوانی داشته باشد.
از جمله اهدافی که تلاش می‌شود تا در مرحله دوم این کارگاه‌ها محقق شود: بهبود کارآمدی ساختارهای وابسته به این جشنواره‌ها در حوزه سازمانی و اعطای بعد حرفه‌ای بیشتر به این فعالیت این ساختارها به علاوه ارزیابی آنها از نظر کیفیت، موفقیت، چشم اندازهای هنری و ارتباط با مردم است.
با توجه به ایده برنامه "بصمات"، نمایندگانی از طرف‌های مختلف فعال در حوزه فرهنگی، چه از بخش عمومی و چه از بخش خصوصی یا نمایندگی از انجمن‌ها، می‌توانند در این دیدارها شرکت کنند و مبنای این مشارکت، رویکرد آنها به تقویت همکاری و مبادله تخصص و دانش خواهد بود.
روند دوم: در این مرحله نمونه، مؤسسات مختلف عمومی که از صبغه اداری برخوردار نیستند و تحت نظارت وزارت امور فرهنگی قرار دارند، شرکت می‌کنند. این مؤسسات نقش بزرگی در بازتاب فرهنگی کشور و تدوین و اجرای سیاست‌های عمومی در حوزه فرهنگ دارند که با مأموریت‌ها و اهداف خصوصی آنها کاملا سازگار است. این برنامه با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی انجام می‌شود.
این مؤسسات، فراخوان‌هایی برای حمایت از پروژه‌های فرهنگی جامع منتشر می‌کنند که با رویکردهای عمومی مربوط به مشارکت‌های برنامه‌ریزی شده در برنامه "بصمات" همخوانی داشته باشد. البته تعدادی از مؤسسات مذکور، می‌توانند - در چارچوب روش آزمایشی و تدریجی - در انجام برخی از این پروژه‌ها شرکت کنند که این کار با استفاده از سازوکار حمایت مختلطی که می‌توان آن را در طی مراحل مختلف اجرای پروژه‌های مذکور فعال کرد، قابل انجام است.
جزئیاتی درباره برنامه "بصمات" :
اهداف:
به منظور تلاش برای حمایت از تنوع فرهنگی و هنری به شکلی خلاقانه و اثرگذار و تحقق هدف بازاندیشی در پایه‌های فعالیت فرهنگی و گسترش حوزه استفاده از مشارکت‌های عمومی و منابع عمومیِ تخصص یافته برای این منظور، به گونه‌ای که شامل تمامی فعالان حوزه فرهنگی و نیز مردم شود، برنامه "بصمات" دو هدف را تدوین کرده است که یکدیگر را کامل می‌کنند:
نخست: ایجاد ارتباط بین مجموعه‌های فرهنگی سه گانه (بخش عمومی، بخش خصوصی و انجمن‌ها) و تشویق به انجام همکاری‌ها و ایجاد پل‌های ساختارمند در حوزه‌های مختلف داخلی، نهادی، ملی و بین‌المللی با هدف بهبود شرایط حکمرانی و تقویت عدم تمرکزگرایی در فعالیت فرهنگی.
دوم: تشویق تمامی اشکال بُروز و نوآوری، در عین توجه ویژه به هنرمندان، فعالان و نوآموزان، با این هدف که فرهنگ، برای همه باشد و اجرای آن نیز همگان را در بر گیرد.
محورهای برنامه "بصمات":
پروژه‌ها و فعالیت‌هایی که در چارچوب برنامه "بصمات" بدان پرداخته خواهد شد، بر ۴ محور اصلی قرار دارند:
- تقویت توانمندی‌های همه فعالان فرهنگی، به ویژه در حوزه طراحی و اجرای پروژه‌های فرهنگی، با تمرکز بر مؤسسات و سازمان‌ها.
- شناسایی تعدادی از پروژه‌های فرهنگی به منظور تأمین مالی و همگامی با آن، مشروط به اینکه شروط تنوع و کیفیت و قدرت اثرگذاری دائمی و برخورداری از تبعات ساختاری در حوزه فرهنگی در آن وجود داشته باشد.
- ایجاد سازوکارهای جدید برای حمایت از افزایش هنرمندان و نوآوران و درخشش آنها و تصویب طرح‌های فرهنگی در سراسر کشور و در حوزه بین‌المللی.
- بازتوزیع منابع عمومی (لوجستیکی، مالی و انسانی) و بازنگری در شرایط ایجاد زیرساخت‌های عمومی و استفاده از امکانات عمومی در چارچوب مستلزمات شفافیت و حکمرانی عادلانه در حوزه تخصیص منابع و انجام پروژه‌ها.
در تمامی فعالیت‌ها و پروژه‌هایی که در چارچوب برنامه "بصمات" اجرا می‌شوند، شرط است که با یک یا بیش از یکی از محورهای فوق الذکر همخوانی داشته باشد.
نتایج مورد انتظار از اجرای برنامه "بصمات" و انجام پروژه‌های مختلف به عنوان نمونه:
در کوتاه مدت:
- افزایش تعداد پروژه‌های همکاری و شراکت بین فعالان فرهنگی وابسته به هر کدام از مجموعه‌های سه گانه بخش عمومی، خصوصی و انجمن‌ها و ایجاد فرصتهای جدید.
- تقویت توانمندی‌های انسانی و سازمانی در دو بخش فرهنگی دولتی و انجمن‌ها.
- تکیه بر دو اصل شفافیت و توزیع عادلانه در واگذاری منابع و تخصیص‌های دولتی.
- کنترل ویژگی‌های فرهنگی مناطق مختلف و ارج نهادن به نگاه‌های فرهنگی مختلف در عین توجه به نیازهای فعالان فرهنگی.
- تکیه بر روش‌ها و ابزارهای جدید در حمایت از منابع و پیگیری پروژه‌های فرهنگی.
در میان مدت:
- تکیه بر رویکردهای مشارکتی مستمر، منظم، سازمان‌مند و شفاف در هنگام طراحی و اجرای پروژه‌های فرهنگی.
- اقدام فعالان فرهنگی در پذیرفتن مدیریت مستقل مؤسسات فرهنگی‌شان، با تکیه بر راهکارها و الگوهای اثرگذار.
- ارتقای سطح اعتماد بین مؤسسات وابسته به بخش دولتی فعال در حوزه فرهنگی و تمامی فعالان فرهنگی.
- ایجاد فعالیت‌ها و برنامه‌های فرهنگی جدید در درون ساختارهای فرهنگی دولتی.
- برخورداری از ابزارها و روش‌های جدید از سوی فعالان فرهنگی.
در بلند مدت
- ایجاد تحرکی جدید در بافت فرهنگی، اقتصادی، هنری و اجتماعی.
- به رسمیت شناخته شدن عدم تمرکزگرایی به صورت واقعی و عملی، بر مبنای اعتماد و تکیه بر روش‌های جدی در حکمرانی که برای همگان در میدان آشکار باشد.
- افزایش تعداد تجربه‌ها و تعبیرهای فنی و نوآورانه با کیفیت بالا که از حمایت‌های دولتی نیز برخوردار خواهد بود.
- ایجاد یک نمایش فرهنگی مداوم و دارای کیفیت بالا که خصوصیات فرهنگی هر یک از مناطق کشور را تقویت کند.
- ایجاد و انتشار فرهنگ پیگیری و ارزیابی و سنجش تأثیر عملی فعالیت فرهنگی.
از آنجا که برنامه "بصمات"، به منزله یک کارگاه است که در کار خود بر توسعه تدریجی متکی است، لذا - چنانچه ضرورت اقتضا کند - در سایه رویکردهای جدید و پروژه‌های نمونه‌ای که در ورای آن دیده شده است، رویکردها، اهداف و نتایج مورد انتظار این برنامه، قابلیت اصلاح یا تعریف مجدد و توسعه را دارد.
نظر شما